Bij het inrichten van de tentoonstelling ‘Onze koloniale erfenis’, een vaste opstelling die de komende 7 jaar te zien zal zijn in het Tropenmuseum, wilde onze opdrachtgever op een zorgvuldige manier met verschillende potentiële bezoekers in gesprek over dit onderwerp. In de tentoonstelling wordt het koloniale verleden vanuit een meervoudig perspectief belicht.
Aanpak: pop-up community met betrokken doelgroep
Gedurende twee maanden zijn we online het gesprek aangegaan met ruim 50 museumbezoekers via een ‘pop-up research community’. Community onderzoek is heel geschikt voor dit uitdagende vraagstuk. Bij community onderzoek is er namelijk meer tijd voor reflectie door de deelnemers. Ze komen hierdoor tot een genuanceerde kijk op het onderwerp.
Het biedt de mogelijkheid om vanuit verschillende perspectieven naar het onderwerp te kijken. En we hebben een breed palet aan mogelijkheden voor soorten opdrachten. Zo is er ruimte voor zowel individuele opdrachten als groepsopdrachten en hebben we flink ingezet op creatieve technieken om communityleden echt uit te dagen.
Behalve het beantwoorden van onze vragen, is de community een plek waar de communityleden discussiëren met elkaar. Veel van de respondenten gaven dan ook aan dat ze het interessant vonden om mee te doen, om op die manier ook de perspectieven van anderen te leren kennen en hiervan te leren.
Nut van het inzetten van creatieve technieken in onderzoek
We zagen een aantal redenen om creatieve technieken in te zetten voor dit onderwerp. Ten eerste zijn mensen zich vaak niet volledig bewust van wat ze vinden. Daarnaast kan het moeilijk zijn om gedachten en gevoelens onder woorden te brengen. Creatieve technieken helpen respondenten om door projectie hun mening te uiten, zonder deze te rationaliseren. Aanvullend zijn creatieve technieken bij uitstek geschikt bij onderwerpen waar mensen snel sociaal wenselijk zullen antwoorden of geneigd zijn hun mening te verbloemen.
Creatieve technieken in de praktijk
In dit onderzoek gaven we de deelnemers verschillende creatieve opdrachten, om zo ook de controversiële meningen boven tafel te krijgen.
- We lieten bijvoorbeeld een brief schrijven aan E.T. over de kijk van Nederlanders op kolonialisme en het slavernijverleden en op welke manier dit een rol speelt in de huidige belevingswereld van mensen in Nederland. Een buitenaards wezen is vervreemdend, daardoor waren deelnemers genoodzaakt om ook de details te benoemen, die ze anders waarschijnlijk achterwege zouden laten.
- Een ander voorbeeld is de Lagerhuisdiscussie, waarbij we respondenten vroegen om argumenten te benoemen als voor- en als tegenstander. Door deelnemers een rol te geven in een discussie over een stelling, praten ze meer vrijuit en komen meer latente kansen en knelpunten naar voren.
Inzichten: veel aanknopingspunten om mee verder te werken
Het onderzoek gaf het Tropenmuseum veel aanknopingspunten bij het inrichten van de tentoonstelling. Door het onderzoek wisten de tentoonstellingsmakers waar bezoekers behoefte aan hebben. In dit geval was dat een positieve insteek, meer begrip voor andersdenkenden en een verandering van het eigen perspectief door nieuwe dingen te leren. Veel van de bezoekers voelen zich ‘bewust onbekwaam’* over dit onderwerp en zijn op zoek naar handvatten om het eigen perspectief en gedrag te veranderen. De ambitie is om dit met de nieuwe tentoonstelling te bereiken. De tentoonstelling ‘Onze koloniale erfenis’ is nu te zien in het Tropenmuseum.
